مالكین اراضی و املاك واقع در محدوده شهر یا حریم آن باید قبل از هر اقدام عمرانی یا تفكیك اراضی و شروع ساختمان از شهرداری پروانه اخذ نمایند . شهرداری میتواند از عملیات ساختمانی ساختمانهای بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه به وسیله مأمورین خود اعم از آنكه ساختمان در زمین محصور یا غصر محصور واقع باشد جلوگیری نمایند .
تبصره 1- در موارد مذكور فوق كه از لحاظ اصول شهرسازی یا فنی یا بهداشتی قلع تأسسات و بناهای خلاف مشخصات مندرج در پروانه ضرورت داشته باشد یا بدون پروانه شهرداری ساختمان احداث یا شروع به احداث شده باشد به تقاضای شهرداری موضوع در كمیسیونهایی مركب از نماینده وزارت كشور به انتخاب وزیر كشور و یكی از قضات دادگستری به انتخاب وزیر دادگستری و یكی از اعضای انجمن شهر به انتخاب انجمن مطرح میشود. كمیسیون پس از وصول پرونده به ذینفع اعلام مینماید كه ظرف ده روز توضیحات خود را كتباً ارسال دارد پس از انقضاء مدت مذكور كمیسیون مكلف است موضوع را با حضور نماینده شهرداری كه بدون حق رأی برای ادای توضیح شركت میكند ظرف مدت یك ماه تصمیم مقتضی بر حسب مورد اتخاذ كند در مواردی كه شهردرای از ادامه ساختمان بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه جلوگیری میكند مكلف است حداكثر ظرف یك هفته از تاریخ جلوگیری موضوع را در كمیسیون مذكور مطرح نماید، در غیر این صورت كمیسیون به تقاضای ذینفع به موضوع رسیدگی خواهد كرد . در صورتی كه تصمیم كمیسیون بر قلع تمام یا قسمتی از بنا باشد مهلت مناسبی كه نباید از دو ماه تجاوز كند تعیین مینماید . شهرداری مكلف است تصمیم مزبور را به مالك ابلاغ كند. هرگاه مالك در مهلت مقرر اقدام به قلع بنا ننماید شهرداری رأساً اقدام كرده و هزینه آن را طبق مقررات آییننامه اجرای وصول عوارض از مالك دریافت خواهد نمود .
تبصره 2- در مورد اضافه بنا زائد بر مساحت زیربنای مندرج در پروانه ساختمانی واقع در حوزه استفاده از اراضی مسكونی كمیسیون میتواند در صورت عدم ضرورت قلع اضافه بنا با توجه به موقعیت ملك از نظر مكانی (در برخیابانهای اصلی یا خیابانهای فرعی و یا كوچه بنباز یا بنبست) رأی به اخذ جریمهای كه متناسب با نوع استفاده از فضای ایجاد شده و نوع ساختمان از نظر مصالح مصرفی باشد، تعیین و شهرداری مكلف است براساس آن نسبت به وصول جریمه اقدام نماید. (جریمه نباید از حداقل یك دوم كمتر و از سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر متر مربع بنای اضافی بیشتر باشد) در صورتی كه ذینفع از پرداخت جریمه خودداری نمود شهرداری مكلف است مجدداً پرونده را به همان كمیسیون ارجاع و تقاضای صدور رأی تخریب را بنماید. كمیسیون در این مورد نسبت به صدور رأی تخریب اقدام خواهد نمود .
تبصره 3 – در مورد اضافه بنا زائد بر مساحت مندرج در پروانه ساختمانی واقع در حوزه استفاده از اراضی تجارتی و صنعتی و اداری كمیسیون میتواند در صورت عدم ضرورت قلع اضافه بنا باتوجه به موقعیت ملك از نظر مكانی (در برخیابانهای اصلی یا خیابانهای فرعی و یا كوچه بنباز یا بنبست) رأی به اخذ جریمهای كه متناسب با نوع استفاده از فضای ایجاد شده و نوع ساختمان از نظر مصالح مصرفی باشد، تعیین و شهرداری مكلف است براساس آن نسبت به وصول جریمه اقدام نماید (جریمه نباید از حداقل دوبرابر كمتر و از چهاربرابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هررمتر مربع بنای اضافی ایجاد شده بیشتر باشد) در صورتی كه ذینفع از پرداخت جریمه خودداری نمود شهرداری مكلف است مجدداً پرونده را به همان كمیسیون ارجاع و تقاضای صدور رأی تخریب را بنماید. كمیسیون در این مورد نسبت به صدور رأی تخریب اقدام خواهد نمود .
تبصره 4- در مورد احداث بنای بدون پروانه در حوزه استفاده از اراضی مربوطه در صورتی كه اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی رعایت شده باشد كمیسیون میتواند با صدور رأی بر اخذ جریمه به ازاء هرمتر مربع بنای بدون مجوز یك دهم ارزش معاملاتی ساختمان یا یك پنجم ارزش سرقفلی ساختمان، در صورتی كه ساختمان ارزش دریافت سرقفلی داشته باشد، هركدام كه مبلغ آن بیشتر است از ذینفع، بلامانع بودن صدور برگ پایان ساختمان را به شهرداری اعلام نماید. اضافه بنا زائد بر تراكم مجاز براساس مفاد تبصرههای 2 و 3 عمل خواهد شد .
تبصره 5 – در مورد عدم احداث پاركینگ و یا غیرقابل استفاده بودن آن و عدم امكان اصلاح آن كمیسیون میتواند با توجه به موقعیت محلی و نوع استفاده از فضای پاركنیگ رأی به اخذ جریمهای كه حداقل یك برابر و حداكثر دوبرابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر مترمربع فضای از بین رفته پاركینگ باشد. صادر نماید ( مساحت هر پاركینگ با احتساب گردش 25 متر مربع میباشد) شهرداری مكلف به اخذ جریمه تعیین شده و صدور برگ پایان ساختمان میباشد .
تبصره 6- در مورد تجاوز به معابر شهر، مالكین موظف هستند در هنگام نوسازی براساس پروانه ساختمان و طرحهای مصوب رعابت برهای اصلاحی را بنمایند. در صورتی كه برخلاف پروانه و یا بدون پروانه تجاوزی در این مورد انجام گیرد شهرداری مكلف است از ادامه عملیات جلوگیری و پرونده امر را به كمیسیون ارسال نماید. در سایر موارد تخلف مانند عدم استحكام بنا، عدم رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی در ساختمان رسیدگی به موضوع در صلاحیت كمیسیونهای ماده صد است .
تبصره 7 – مهندسان ناظر ساختمانی مكلفند نسبت به عملیات اجرایی ساختمانی كه به مسئولیت آنها احداث میگردد از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشهها و محاسبات فنی ضمیمه آن مستمراً نظارت كرده و در پایان كار مطابقت ساختمان با پروانه و نقشه و محاسبات فنی را گواهی نمایند. هرگاه مهندس ناظر برخلاف واقع گواهی نماید و یا تخلف را به موقع به شهرداری اعلام نكند و موضوع منتهی به طرح در كمیسیون مندرج در تبصره یك ماده صد قانون شهرداری و صدور رأی بر جریمه یا تخریب ساختمان گردد شهرداری مكلف است مراتب را به نظام معماری و ساختمانی منعكس نماید. شورای انتظامی نظام مذكور موظف است مهندس ناظر را در صورت ثبوت تقصیر برابر قانون نظام معماری و ساختمانی حسب مورد با توجه به اهمیت موضوع به 6 ماه تا سه سال محرومیت از كار و در صورتی كه مجدداً مرتكب تخلف شود كه منجر به صدور رأی تخریب به وسیله كمیسیون ماده صد گردد به حداكثر مجازات محكوم كند . مراتب محكومیت از طرف شورای انتظامی نظام معماری و ساختمانی در پروانه اشتغال درج و در یكی از جرائد كثیرالانتشار اعلام میگردد. شهرداری مكلف است تا صدور رأی محكومیت به محض وقوف از تخلف مهندس ناظر و ارسال پرونده به كمیسیون ماده صد به مدت حداكثر 6 ماه از اخذ گواهی امضاء مهندس ناظر مربوطه برای ساختمان جهت پروانه ساختمان شهرداری خودداری نماید. مأموران شهرداری نیز مكلفند در مورد ساختمانها نظارت نمایند و هرگاه از موارد تخلف در پروانه به موقع جلوگیر نكنند و یا در مورد صدور گواهی انطباق ساختمان با پروانه مرتكب تقصیری شوند طبق مقررات قانونی به تخلف آنان رسیدگی میشود و در صورتی كه عمل ارتكابی مهندسان ناظر و مأموران شهرداری واجد جنبه جزایی هم باشد از این جهت نیز قابل تعقیب خواهند بود . در مواردی كه شهرداری مكلف به جلوگیری از عملیات ساختمانی است و دستور شهرداری اجرا نشود میتواند با استفاده از مأموران اجراییات خود و در صورت لزوم مأموران انتظامی برای متوقف ساختن عملیات ساختمانی اقدام نماید .
تبصره 8 – دفاتر اسناد رسمی مكلفند قبل از انجام معامله قطعی در مورد ساختمانها گواهی پایان ساختمان و در مورد ساختمان های ناتمام گواهی عدم خلاف تا تاریخ انجام معامله را كه توسط شهرداری صادر شده باشد ملاحظه و مراتب را در سند قید نمایند . در مورد ساختمانهایی كه قبل از تصویب قانون 6 تبصره الحاقی به ماده صد قانون شهرداریها(24 / 11 / 1355 ) معامله انجام گرفته و از ید مالك اولیه خارج شده باشد در صورتی كه مورد معامله كل پلاك را شامل نگردد گواهی عدم خلاف یا برگ پایان ساختمان الزامی نبوده و با ثبت و تصریح آن در سند انجام معامله بلامانع میباشد . در مورد ساختمانهایی كه قبل از تاریخ تصویب نقشه جامع شهر ایجاد شده در صورتی كه اضافه بناء جدیدی حادث نگردیده باشد و مدارك و اسناد نشاندهنده ایجاد بنا قبل از سال تصویب طرح جامع شهر باشد با ثبت و تصریح مراتب فوق در سند مالكیت انجام معامله بلامانع میباشد .
تبصره 9 – ساختمانهایی كه پروانه ساختمان آنها قبل از تاریخ تصویب نقشه جامع شهر صادر شده است از شمول تبصره 1 ماده صد قانون شهرداری معاف میباشند .
تبصره 10- در مورد آراء صادره از كمیسیون ماده صد قانون شهرداری هر گاه شهرداری یا مالك یا قائم مقام او از تاریخ ابلاغ رأی ظرف مدت ده روز نسبت به آن رأی اعتراض نماید، مرجع رسیدگی به این اعتراض كمیسیون دیگر ماده صد خواهد بود كه اعضای آن غیر از افرادی باشند كه در صدور رأی قبلی شركت داشتهاند. رأی این كمیسیون قطعی است . تبصره 11 آیین نامه ارزش معاملاتی ساختمان پس از تهیه توسط شهرداری و تصویب انجمن شهر در مورد اخذ جرائم قابل اجراست و این ارزش معاملاتی سالی یكبار قابل تجدیدنظر خواهد بود